Maar laten we eerlijk zijn: die culturele zomer is voor velen vooral zichtbaar op sociale media, in de krant of op de radio. Niet iedereen staat te dansen op Rock Werchter, schuift aan voor een drankje na een openluchtvoorstelling of plant citytrips en museumbezoeken.   

Voor wie het niet altijd makkelijk heeft, financieel of mentaal, ziet de zomer er gewoon anders uit. De kloof wordt nog zichtbaarder: geen reeks uitstapjes of festivals, maar dagen die voorbijgaan. Terwijl de één van het ene evenement naar het andere gaat, blijft de ander thuis. Niet uit onwil. Uit noodzaak. 

Doorheen de geschiedenis heeft cultuur nochtans mensen samengebracht, identiteit gevormd en perspectieven verruimd. Cultuur is geen kers op de taart. Ze is de taart. Ze voedt onze samenleving, onze democratie, ons samen-zijn. We zeggen het graag en terecht: cultuur is een grondrecht. Iedereen heeft het recht om geraakt te worden door een lied, een verhaal, een dans, een beeld. Maar in de praktijk? Voelt dat recht vaak eerder als een privilege. 

Laten we er geen doekjes om winden: een ticket voor theater of museum is voor veel gezinnen gewoon onbetaalbaar. Daar komen praktische drempels bij zoals vervoer, kinderopvang, tijd en onbekend terrein. Een onzichtbare muur die lastig te overbruggen is. 

Een museumbezoek met kinderen kost tijd en energie. Een dagje cultuurfestival buiten de stad vereist vervoer en een veilig gevoel. Zelfs een gratis openluchtvoorstelling is niet écht gratis als je ook de bus, een drankje en een babysit moet betalen. Zo wordt “een leuk uitstapje” vanzelfsprekend voor de één, en een hindernissenparcours voor de ander.  

Neem bijvoorbeeld een alleenstaande ouder met een minimuminkomen. Die zal zich wel twee keer bedenken voor er 30 euro wordt neergeteld voor een toneelstuk, laat staan de babysit erbij.  

Maar niet alleen geld veroorzaakt drempels. Voelen jongeren uit kansarme wijken zich welkom in het kunstencentrum in de stad? Herkennen ze zichzelf in het aanbod, of voelen ze vooral dat het ‘niet voor hen’ is bedoeld? Want wie bepaalt wat “echte” cultuur is?  

En het zijn niet alleen kansarme jongeren die zich buitengesloten voelen. Ook ouderen die zich vergeten voelen, mensen met een migratieachtergrond die worstelen met taal en herkenning, mensen met een beperking die niet altijd worden meegenomen in het culturele aanbod, en eigenlijk iedereen die zich om welke reden dan ook niet thuis voelt in de dominante culturele wereld. Een bezoek aan een kunstcentrum kan daardoor spannend, verwarrend of zelfs intimiderend zijn.  

Want je kent het vast wel: die ongemakkelijke “Wat doe ik hier eigenlijk?”-gevoelens in een galerij waar iedereen naar een rood vierkant staat te staren met een blik van diepe betekenis. 

Moet je een kunstgeschiedenisdiploma hebben om je welkom te voelen op een expo? Of mag je ook gewoon zeggen: “Ik snap het niet, maar het doet wel iets met mij”? Spoiler: dat laatste mag. Moet zelfs. 

Want cultuur hoeft niet elitair te zijn. Het mag gewoon menselijk zijn. Rauw, mooi, vreemd, herkenbaar. En voor iedereen. Culturele participatie is een krachtig middel tegen uitsluiting. Cultuur biedt ruimte voor dialoog, voor empathie, voor zelfexpressie. Het geeft mensen de kans om zich te spiegelen, gehoord en gezien te worden. En dat geldt des te meer voor zij die zich maatschappelijk uit de boot voelen vallen. 

Willen we cultuur als recht écht serieus nemen, of laten we het bij mooie woorden in verdragen en beleidsnota’s?  

Bij Enchanté geloven we dat cultuur geen eiland mag zijn voor wie het zich kan permitteren. Ze moet een brug zijn – tussen mensen, ideeën, en werelden. Een brug waar iedereen over mag, op z’n gemak, met of zonder culturele rugzak. Dat is geen evidentie, maar wél onze verantwoordelijkheid. 

En ja, soms moet je luid applaudisseren om gehoord te worden. Maar heel vaak kan het ook met kleine stappen  

• Trakteer bij je volgende culturele uitstap een extra ticket voor iemand die het niet kan betalen. 
• Kijk eens in je buurt of er iemand is die zich wat verloren voelt. Vraag of ze zin hebben om mee te gaan naar de bib, een expo, een voorstelling of een buurtconcert. 
   

Maar nog beter? Zet gewoon een stoel bij, nodig iemand uit. Letterlijk. En figuurlijk. Je weet nooit wie erop durft gaan zitten.